Instytut Ochrony Roślin - Państwowy Instytut Badawczy

Zadanie 1.2. Analiza możliwości kompleksowej ochrony wybranych upraw małoobszarowych

Kierownik zadania: dr hab. Roman Kierzek

Komórki organizacyjne Instytutu realizujące zadanie:

1. Zakład Herbologii i Techniki Ochrony Roślin;

2. Zakład Ekspertyz i Opinii o Środkach Ochrony Roślin;

3. Zakład Ekologii i Ochrony Środowiska;

4. Zakład Mikologii;

5. Zakład Badania Pozostałości Środków Ochrony Roślin;

6. Zakład Entomologii.

 

Celem zadania jest stworzenie kompleksowych programów ochrony wybranych rolniczych uprawach małoobszarowych, w tym roślin energetycznych, dla których brak jest obecnie w Rzeczypospolitej Polskiej skutecznych metod ochrony.
Do opracowania tych programów wykorzystane będą takie narzędzia jak:

1. przegląd aktualnie obowiązujących strategii i metod ochrony upraw małoobszarowych oraz dostępnych środków ochrony roślin dopuszczonych do stosowania w państwach sąsiednich należących do strefy B – centrum,
   o której mowa w rozporządzeniu nr 1107/2009/WE oraz pozostałych państw członkowskich Unii Europejskiej, pod kątem ich przyszłego wykorzystania w ochronie upraw małoobszarowych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;

2. analiza obowiązujących i nowo przyjętych unijnych i polskich aktów prawnych w świetle możliwości ochrony wybranych upraw małoobszarowych, analiza opracowanych baz danych z aktualnie stosowanymi metodami i środkami ochrony roślin oraz wdrażanymi nowymi rozwiązaniami i mechanizmami;

3. wyniki badań i analiz porównawczych z użyciem środków ochrony roślin, zalecanych do stosowania w podstawowych roślinach rolniczych, w tym analiza ich pozostałości.

W ramach zadania dokonana zostanie ocena możliwości rozszerzenia zakresu stosowania dopuszczonych do obrotu środków ochrony roślin, przy zachowaniu wymaganych przepisami prawnymi zaleceń i wymogów w zakresie bezpieczeństwa dla zdrowia ludzi, zwierząt i środowiska. W celu określenia oceny ryzyka i skutków stosowania nowych środków ochrony roślin, przeprowadzone zostaną dodatkowe, uzupełniające doświadczenia laboratoryjne, szklarniowe jak i polowe.

Efekty realizacji zadania badawczego:

1. opracowanie programów kompleksowego zwalczania agrofagów w wybranych roślinach rolniczych uprawianych na małych powierzchniach;

2. opracowanie programów ochrony, z wykorzystaniem różnych metod ochrony roślin (środki ochrony roślin, metody alternatywne);

3. opracowanie i aktualizacja listy środków ochrony roślin stosowanych w innych państwach członkowskich Unii Europejskiej w uprawach małoobszarowych;

4. weryfikacja okresów karencji chemicznych środków ochrony roślin w materiale roślinnym pochodzącym z upraw małoobszarowych przez analizę pozostałości;

5.  realizacja niniejszego zadania badawczego wpłynie na wsparcie i przygotowanie dokumentacji rejestracyjnej oraz wniosków na rozszerzenie zakresu stosowania wybranych środków ochrony roślin.

W uprawach małoobszarowych dużym problemem jest bardzo ograniczona możliwość kompleksowej ochrony roślin. Z uwagi na małe zainteresowanie producentów środków ochrony roślin wdrażaniem nowych rozwiązań i programów chemicznego zwalczania agrofagów w roślinach małoobszarowych opracowanie właściwej strategii ochrony z uwzględnieniem racjonalnego wykorzystania preparatów chemicznych staje się zadaniem dla jednostek naukowo-badawczych. Zagrożeniem dla małoobszarowych upraw rolniczych jest brak zarejestrowanych środków ochrony roślin lub ich ograniczona liczba. Plantatorzy upraw małoobszarowych stanęli przed problemem jak i czym chronić, a tym samym czy dalej opłaca się prowadzić produkcję czy też lepiej zaniechać dalszą uprawę tych roślin. Ustawa z dnia 18 grudnia 2003 r. o ochronie roślin przewiduje wprawdzie w pewnych przypadkach, wskazanych w art. 49 ust. 1 i 4 oraz art. 53 ust. 1 tej ustawy, możliwość stosowania środków niezarejestrowanych lecz nie rozwiązuje
to problemu w dłuższym okresie czasu. Brak zaleceń może przyczynić się do nielegalnego i pozbawionego nadzoru stosowania różnych środków ochrony roślin, co może mieć negatywny wpływ na jakość produktów oraz na bezpieczeństwo i zdrowie ludzi.

Planowane badania będą obejmowały zagadnienia z zakresu ochrony wytypowanych rolniczych uprawach małoobszarowych, w tym roślin energetycznych, przed chwastami, szkodnikami oraz chorobami. Realizacja tak pojętej ochrony zapewnia opłacalność produkcji i minimalizuje niekorzystne oddziaływanie na zdrowie człowieka i zwierząt oraz środowisko.

W uprawie wybranych roślin małoobszarowych należy uwzględnić najbardziej szkodliwe agrofagi, które w największym stopniu przyczyniają się do ograniczenia produkcji i jakości produktów roślinnych. Ważnym zadaniem będzie ustalenie poziomu szkodliwości agrofagów w warunkach kompleksowej ochrony, przy użyciu ochrony chemicznej, metod niechemicznych i w zależności od zastosowanej agrotechniki.

Harmonogram realizacji zadania z podziałem na etapy

Etap I - 2011 r.

1. opracowywanie zaleceń i wytycznych do ochrony wybranych upraw małoobszarowych przed agrofagami z uwzględnieniem przeglądu
   i aktualizacji dostępnych metod ochrony;

2. opracowanie i aktualizacja listy środków ochrony roślin stosowanych
   w innych państwach członkowskich Unii Europejskiej stosowanych
   w uprawach małoobszarowych;

3. przegląd dostępnej literatury na temat pozostałości środków ochrony roślin
   w materiale roślinnym pochodzącym z upraw małoobszarowych;

4. interpolacja wyników analiz pozostałości z innych typów upraw na rośliny małoobszarowe;

5. udział w posiedzeniach grupy roboczej ds. ochrony upraw małoobszarowych na poziomie Polski, strefy B – centrum, o której mowa
   w rozporządzeniu nr 1107/2009/WE oraz na poziomie Unii Europejskiej.

Etap II - 2012 r.

1. opracowywanie zaleceń i wytycznych do ochrony wybranych upraw małoobszarowych przed agrofagami z uwzględnieniem przeglądu
   i aktualizacji dostępnych metod ochrony;

2. aktualizacja listy środków ochrony roślin stosowanych w innych państwach członkowskich Unii Europejskiej w uprawach małoobszarowych;

3. tworzenie baz danych obejmujących informacje dotyczące występowania zagrożeń, nasilenia patogenów, metod zapobiegawczych oraz ryzyka rozszerzenia zastosowania środków ochrony roślin na wybranych roślinach małoobszarowych (analizy pozostałości i skuteczności działania wybranych środków ochrony roślin);

4. wybór metody analizy pozostałości oraz jej sprawdzenie na próbkach materiału roślinnego pochodzącego z upraw małoobszarowych;

5. udział w posiedzeniach grupy roboczej ds. ochrony upraw małoobszarowych na poziomie Polski, strefy B – centrum, o której mowa
   w rozporządzeniu nr 1107/2009/WE oraz na poziomie Unii Europejskiej.

Etap III - 2013 r.

1. opracowywanie zaleceń i wytycznych do ochrony wybranych upraw małoobszarowych przed agrofagami na podstawie przeglądu i aktualizacji dostępnych metod ochrony;

2.  aktualizacja listy środków ochrony roślin stosowanych w innych państwach członkowskich Unii Europejskiej w uprawach małoobszarowych;

3. tworzenie baz danych obejmujących informacje dotyczące występowania zagrożeń, nasilenia patogenów, metod zapobiegawczych oraz ryzyka rozszerzenia zastosowań środków ochrony roślin w wybranych roślinach małoobszarowych (analizy pozostałości i skuteczności działania wybranych środków ochrony roślin);

4. przegląd i tworzenie baz danych środków ochrony roślin dających możliwość kompleksowej ochrony upraw małoobszarowych przed agrofagami;

5. przeprowadzanie wstępnych analiz i obserwacji z wybranymi roślinami małoobszarowymi;

6. przeprowadzenie oceny porównawczej, w warunkach polowych, nad możliwością wykorzystania i rozszerzenia stosowania dopuszczonych do obrotu w Polsce środków ochrony roślin na zastosowanie w uprawach małoobszarowych;

7.  analiza próbek na obecność pozostałości środków ochrony roślin oraz udział w posiedzeniach grupy roboczej ds. ochrony upraw małoobszarowych na poziomie Polski, strefy B – centrum, o której mowa
   w rozporządzeniu nr 1107/2009/WE oraz na poziomie Unii Europejskiej.

Etap IV - 2014 r.

1. opracowywanie zaleceń i wytycznych do ochrony wybranych upraw małoobszarowych przed agrofagami na podstawie przeglądu i aktualizacji dostępnych metod ochrony;

2. aktualizacja listy środków ochrony roślin stosowanych w innych państwach członkowskich Unii Europejskiej w uprawach małoobszarowych;

3. utworzenie baz danych obejmujących informacje dotyczące występowania zagrożeń i nasilenia patogenów oraz ryzyka rozszerzenia zastosowań środków ochrony roślin w wybranych roślinach małoobszarowych (analizy pozostałości i skuteczności działania wybranych środków ochrony roślin);

4. przegląd i utworzenie baz danych środków ochrony roślin dających możliwość kompleksowej ochrony upraw małoobszarowych przed agrofagami;

5. przeprowadzenie oceny porównawczej nad możliwością wykorzystania
   i rozszerzenia stosowania dopuszczonych w Polsce środków ochrony roślin na zastosowanie w uprawach małoobszarowych;

6. analiza próbek na obecność pozostałości środków ochrony roślin oraz udział w posiedzeniach grupy roboczej ds. ochrony upraw małoobszarowych na poziomie Polski, strefy B – centrum, o której mowa
   w rozporządzeniu nr 1107/2009/WE oraz na poziomie Unii Europejskiej.

Etap V - 2015 r.

1. opracowywanie zaleceń i wytycznych do ochrony wybranych upraw małoobszarowych przed agrofagami na podstawie przeglądu i aktualizacji dostępnych metod ochrony (materiały bibliograficzne) oraz
   z uwzględnieniem wyników analizy porównawczej przebadanych środków ochrony roślin i metod zapobiegawczych;

2.  aktualizacja listy środków ochrony roślin stosowanych
   w innych państwach członkowskich Unii Europejskiej w uprawach małoobszarowych;

3. udział w posiedzeniach grupy roboczej ds. ochrony upraw małoobszarowych na poziomie Polski, strefy B – centrum, o której mowa
   w rozporządzeniu nr 1107/2009/WE oraz na poziomie Unii Europejskiej.

 

Wyniki z realizacji tego zadania są udostępniane podmiotom zainteresowanym uzyskaniem zezwolenia na tzw. „pozaetykietowe” stosowanie środków ochrony roślin w uprawach małoobszarowych tj. instytucjom państwowym lub naukowym
z dziedziny rolnictwa, społeczno-zawodowym organizacjom rolników oraz izbom rolniczym. Odbiorcami wyników jest również Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi.