Instytut Ochrony Roślin - Państwowy Instytut Badawczy

Zadanie 1. 10. Analiza ryzyka związanego ze stosowaniem środków ochrony roślin

Cel i uzasadnienie zadania

Celem zadania będzie wsparcie w latach 2016 – 2020 realizacji działania 7 w ramach Krajowego planu działania na rzecz ograniczenia ryzyka związanego ze stosowaniem środków ochrony roślin określonego w pkt IV. II Krajowego planu działania na rzecz ograniczenia ryzyka związanego ze stosowaniem środków ochrony roślin. W szczególności przewiduje się, iż w ramach realizacji zadania corocznie gromadzone będą dane z prowadzonych działań monitoringowych, kontrolnych i statystycznych, na podstawie których będą obliczane wartości liczbowe wskaźników służących do oceny ryzyka związanego ze stosowaniem środków ochrony roślin. Opracowanie konkretnej postaci wskaźników wchodzi w zakres realizowanego obecnie Programu na lata 2011 – 2015. Przewiduje się również ewentualną modyfikację postaci wskaźników, wynikającą z bieżących doświadczeń praktycznych w pozyskiwaniu danych. Uzyskane wyniki obliczeń wskaźników wraz z pozostałymi informacjami zebranymi podczas prowadzonych działań monitoringowych, kontrolnych i statystycznych oraz obróbki uzyskanych danych, będą stanowiły podstawę do corocznej analizy sytuacji w zakresie ryzyka związanego ze stosowaniem środków ochrony roślin w skali kraju. Wyniki analizy będą podstawą do oceny postępów związanych z wdrażaniem Krajowego planu działania na rzecz ograniczenia ryzyka związanego ze stosowaniem środków ochrony roślin w zakresie bezpieczeństwa pestycydowego.

Dyrektywa 2009/128/WE w rozdziale V w art. 15 dotyczy  problematyki wskaźników ryzyka. Państwa członkowskie Unii Europejskiej są zobligowane do obliczania wskaźników, co znajduje odbicie w krajowych planach działania. Polski krajowy plan działania na rzecz ograniczenia ryzyka związanego ze stosowaniem środków ochrony roślin również określa konieczność obliczania wskaźników ryzyka. Wskaźniki ryzyka są funkcją ryzyka i parametrów związanych ze stosowaniem pestycydów. Potrzeba ich opracowywania, obliczania i stosowania wynika z konieczności posiadania „narzędzi” do tworzenia i realizacji polityki pestycydowej.

Rolą wskaźników jest:

1. wspomaganie monitorowania procesów rolno-środowiskowych;
2. wspomaganie tworzenia strategii i polityk;
3. identyfikowanie najważniejszych zagadnień środowiskowych;
4. tworzenie konkretnych podstaw liczbowych w programach;
5. ułatwianie zrozumienia współzależności między działaniami rolniczymi a środowiskiem.

Harmonogram realizacji zadania z podziałem na etapy

Etap I – 2016 r.

Obliczenie wskaźników służących do oceny ryzyka związanego ze stosowaniem środków ochrony roślin za 2015 r. Analiza danych z działań kontrolnych, monitoringowych i statystycznych, dotyczących środków ochrony roślin. Wykonanie opracowania zawierającego kompleksową ocenę sytuacji w zakresie bezpieczeństwa pestycydowego w 2015 r.

Etap II – 2017 r.

Obliczenie wskaźników służących do oceny ryzyka związanego ze stosowaniem środków ochrony roślin za 2016 r. Analiza danych z działań kontrolnych, monitoringowych i statystycznych, dotyczących środków ochrony roślin. Wykonanie opracowania zawierającego kompleksową ocenę sytuacji i postępów w zakresie bezpieczeństwa pestycydowego w latach 2015 – 2016.

Etap III – 2018 r.

Obliczenie wskaźników służących do oceny ryzyka związanego ze stosowaniem środków ochrony roślin za 2017 r. Analiza danych z działań kontrolnych, monitoringowych i statystycznych, dotyczących środków ochrony roślin. Wykonanie opracowania zawierającego kompleksową ocenę sytuacji i postępów w zakresie bezpieczeństwa pestycydowego w latach 2015 – 2017.

Etap IV – 2019 r.

Obliczenie wskaźników służących do oceny ryzyka związanego ze stosowaniem środków ochrony roślin za 2018 r. Analiza danych z działań kontrolnych, monitoringowych i statystycznych, dotyczących środków ochrony roślin. Wykonanie opracowania zawierającego kompleksową ocenę sytuacji i postępów w zakresie bezpieczeństwa pestycydowego w latach 2015 – 2018.

Etap V – 2020 r.

Obliczenie wskaźników służących do oceny ryzyka związanego ze stosowaniem środków ochrony roślin za 2019 r. Analiza danych z działań kontrolnych, monitoringowych i statystycznych, dotyczących środków ochrony roślin. Wykonanie opracowania zawierającego kompleksową ocenę sytuacji i postępów w zakresie bezpieczeństwa pestycydowego w latach 2015 – 2019.

Realizacja zadania wymaga kooperacji z osobami spoza Instytutu, w zakresie opinii toksykologicznych i opinii dotyczących narażenia zdrowia pracowników oraz opinii dotyczących własności gleb i elementów klimatu. W realizacji zadania przewiduje się także kooperację z podmiotami zewnętrznymi - specjalistycznymi firmami w zakresie obsługi informatycznej i w zakresie specjalistycznych dziedzin, jak również konsultacje z ośrodkami krajowymi i zagranicznymi. Interdyscyplinarny charakter zagadnień objętych Krajowym planem działania na rzecz ograniczenia ryzyka związanego ze stosowaniem środków ochrony roślin wymaga szerokiej współpracy z jednostkami naukowymi i firmami specjalistycznymi w ocenie rezultatów skuteczności wdrażania Krajowego planu działania na rzecz ograniczenia ryzyka związanego ze stosowaniem środków ochrony roślin. Pomocne tu będą zarówno dane i wyniki badań pozyskane od tych jednostek, jak również zamawiane specjalistyczne opracowania tematyczne.

Należy się również spodziewać, że w okresie objętym Programem powstanie zestaw unijnych zharmonizowanych wskaźników ryzyka dotyczących uzupełnienia załącznika nr IV do dyrektywy 2009/128/WE. Pojawi się wówczas konieczność uzupełnienia wskaźników krajowych o wskaźniki zharmonizowane, co będzie związane między innymi z koniecznością ich wdrożenia, dostosowania lub zmodernizowania baz danych. W zadaniu przewiduje się także konieczność kooperacji w ramach pozyskiwania opinii toksykologicznych, opinii dotyczących narażenia zdrowia pracowników mających styczność ze środkami ochrony roślin, opinii dotyczących własności gleb i elementów klimatu.

W zadaniu planuje się w 2016 r. i 2017 r. po jednym wyjeździe konsultacyjnym do państw Unii Europejskiej, związanym z tematyką zadania, co pozwoli na jego lepszą, pełną realizację. Planowane w zadaniu jednodniowe delegacje krajowe dotyczyć będą konsultacji i uzgodnień w MRiRW, GUS oraz Głównym Inspektoracie Ochrony Roślin i Nasiennictwa .

Mierniki dla zadania z podziałem na lata

Miernikiem dla zadania będzie wykonanie corocznie jednego opracowania zbiorczego na potrzeby MRiRW, obejmującego kompleksową ocenę sytuacji i postępów w zakresie bezpieczeństwa pestycydowego w latach ubiegłych (opracowanie wykonane w 2016 r. będzie zawierało ocenę sytuacji w Polsce w 2015 r., natomiast opracowania w kolejnych latach ocenę sytuacji w roku ubiegłym i ocenę postępów począwszy od 2015 r.).

Informacja o wykorzystaniu wyników

Wyniki realizacji zadania będą wykorzystane przez MRiRW w ocenie bezpieczeństwa pestycydowego w Polsce oraz skuteczności realizacji Krajowego planu działania na rzecz ograniczenia ryzyka związanego ze stosowaniem środków ochrony roślin, a także posłużą jednostkom prowadzącym działania kontrolne (PIORiN, Inspekcja Weterynaryjna, Państwowa Inspekcja Sanitarna i Inspektorat Ochrony Środowiska) w zakresie oceny formy i skuteczności prowadzonych działań. Pośrednio wyniki realizacji zadania przyczynią się do poprawy konkurencyjności polskiego rolnictwa.